Badanie densytometryczne jest rodzajem badania RTG, które pozwala na ocenę mineralnej gęstości kości. Osłabienie struktury elementów układu kostno-stawowego oraz mniejsza gęstość kości to większe ryzyko złamań – nawet podczas wykonywania codziennych czynności, takich jak podnoszenie lub schylanie. W jakim celu wykonuje się badanie gęstości kości i co warto wiedzieć o densytometrii?
Densytometria, czyli badanie mineralnej gęstości kości
Densytometria jest rodzajem badania RTG. Pacjent leży lub siedzi, a nakierowana w odpowiednie miejsce lampa RTG wysyła promieniowanie do czujnika, który znajduje się po drugiej stronie badanego obszaru. Na podstawie pomiarów natężenia oblicza się masę kości.
Co ważne, jest to badanie całkowicie bezbolesne i nie trzeba się do niego przygotowywać. Może być wykonane u pacjentów w każdym wieku, choć podobnie jak w przypadku innych badań z wykorzystaniem promieniowania rentgenowskiego, nie przeprowadza się go u kobiet w ciąży. Densytometria trwa kilka minut, a jedyne, o czym warto pamiętać, to nieruchome siedzenie lub leżenie. Przed badaniem należy zdjąć biżuterię lub inne metalowe elementy z ciała, dobrze jest również założyć ubranie, które nie ma metalowych elementów: guzików, suwaków lub napów.
Od razu po wykonaniu badania pacjent otrzymuje wyniki. Na ich podstawie można uzyskać informacje o stopniu utraty masy kości w porównaniu z osobami w wieku 20-30 lat (to szczytowy okres gęstości kości) – jest to tzw. wskaźnik T. Wskaźnik Z informuje natomiast, jak wypadają pomiary na tle grupy wiekowej pacjenta.
Kiedy warto zdecydować się na badanie gęstości kości?
Badanie densytometryczne wykonuje się w celu diagnozy osteoporozy, a także oceny skuteczności jej leczenia. Osteoporoza jest chorobą szkieletu, która prowadzi do zwiększonego ryzyka złamań, ze względu na upośledzoną wytrzymałość kości. Zmniejszenie masy kostnej może prowadzić do złamań również podczas wykonywania codziennych czynności, na przykład pochylania się lub podnoszenia ciężkich przedmiotów. Skutki osteoporozy są nieodwracalne, dlatego tak ważne jest szybkie wykrycie choroby, które pozwoli na wdrożenie skutecznego i trafnego leczenia. Działania profilaktyczne oraz leczenie (głównie farmakologiczne) pozwoli na zachowanie sprawnego układu ruchu aż do starości i znacznie zmniejszy ryzyko złamań.
Na badanie gęstości kości powinny zgłosić się osoby:
- po 65. roku życia, zarówno kobiety, jak i mężczyźni. Osoby w grupie ryzyka powinny zgłosić się na badanie po ukończeniu 60 lat, a kobiety najlepiej tuż po menopauzie;
- osoby narażone na osteoporozę wtórną, czyli przyjmujące kortykosteroidy, leki przeciwpadaczkowe, chorujące na reumatoidalne zapalenie stawów, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, choroby nerek, niedobory hormonów płciowych, nadczynność tarczycy, cukrzycę typu 1;
- osoby obciążone chorobami genetycznymi związanymi z utratą masy kostnej;
- osoby, u których pojawiły się złamania niskoenergetyczne (czyli podczas wykonywania prostych czynności, niezwiązane z silnym urazem).
Na osteoporozę narażone są również osoby, które nie dostarczają organizmowi wystarczającej ilości wapnia, witaminy D, palą papierosy, nadużywają alkoholu, mają niską masę ciała lub nie dbają o aktywność fizyczną. W przypadku kobiet badanie zaleca się po kilku porodach w krótkim odstępie czasu, w przypadku hormonalnej terapii zastępczej lub w sytuacji, kiedy pierwsza miesiączka pojawiła się w późniejszym wieku.
Badanie skuteczności leczenia osteoporozy
Badanie gęstości kości wykonuje się nie tylko w celu diagnozy osteoporozy, ale również oceny skuteczności i trafności wdrożonego leczenia – dodaje specjalista z poradni Dobra Diagnostyka, której gabinety zlokalizowane są w Gdyni i w Gdańsku. – Duża precyzja i nieinwazyjny charakter pozwalają na precyzyjne szacowanie ryzyka złamań elementów układu kostno-stawowego. Najbardziej miarodajne jest badanie szyjki udowej, czyli biodra, oraz odcinka lędźwiowego kręgosłupa. Warto jednak pamiętać, aby w przypadku monitorowania skuteczności leczenia korzystać z tego samego sprzętu – wyniki z różnych aparatur mogą się od siebie nieco różnić.
W przypadku osteoporozy lepiej zapobiegać niż leczyć dlatego jeśli mamy podejrzenie wystąpienia tego schorzenia, wykonajmy badanie gęstości kości. Diagnoza jeszcze przed wystąpieniem złamań pozwoli na zatrzymanie rozwoju choroby, a także utrzymanie dobrego stanu układu kostno-stawowego.